Ingcazelo zamanye amabala esiNdebele

Ingcazelo zamanye amabala esiNdebele

1. Ukuchinsa- ukuqalisa ukudla ikwindla.

2. Ukuqhatha- ukuqalisa ukulima insimu entsha.

3. Ukuthungulula- ukuqalisa ukuvuleka kwamehlo omdlwane ukuthi ubone.

4. Ukuncamulela- ukudla amahlaka kuqala kulabanye ngumfana ongayisiso sihwaba.

5. Ukuphemba- yikuqalisa ukubasa umlilo.

6. Ithwasa – ngumuntu ofundiswa ukuba yisangoma.

7. Iqgwetha- ngumuntu omela ababotshiweyo emthethwandaba.

8. Imbongi – ngumuntu owayehlala ebonga inkosi ngezibongo zayo.

9. Isigqili- ngumuntu osebenza nzima engaholi lutho.

10. Isanuse- ngumuntu onuka abathakathi.

11. Ukuzibula- yikuqalisa kwethokazi ukuzala ithole.

12. Ukusungula- ukuqalisa ukulima amasimu avele elinywa ekuqaliseni komnyaka.

13. Ukuthwasa- yikuphuma kwenyanga entsha iqalisa ukubonakala.

14. Ukuthomba- yikukhula komfana / intombazana iqalisa ukuba ngumuntu omdala.

15. Ukuhluma/ukuqhuma- yikuphuma kotshani lamahlamvu amatsha ekuqaliseni komnyaka.

16. Inyanga – ngumuntu owelapha abagulayo ngemithi yesintu.

17. Ibutho- ngumuntu olwa izimpi.

18. Umelusi- ngumuntu ogcina izifuyo.

19. Umlizane- ngumuntu ogcina abantwana khaya.

21. Umdlezane- ngumfazi osanda kubeletha.

22. Inkundla- kulapho amadoda axoxa khona indaba.

23. Iziko- lapho okubaswa khona umlilo.

24. Umkulu- indlu yokuphekela lokugcina izitsha zokupheka.

25. Esilotheni- lapho okuchithelwa khona umlotha.

26. Isibaya- lapho okuhlala khona inkomo.

27. Idale- lapho induna ethetha khona amacala.

28. Emadlelweni- lapho inkomo ezidla khona.

29. Ezaleni- lapho okuhlutshelwa khona umumbu.

30. Emlimeleni- lapho okulamasimu khona.

31. Ugcamo- lusetshenziswa ukuthunga amathikili.

32. Insingo- ngeyokuphuca inwele ekhanda/ kumbe ukucaba.

33. Ubhulo- ngolokubhula amabele.

34. Uqweba- ngolokuphusisa iguqa.

35. Usungulo- ngolokuthunga isitsha.

36. Usiba- lusetshenziswa ukubhala amabala.

37. Isancele- ngesokubaza.

38. Uhlaka- ngolokubopha owephukuleyo.

39. Isifu- ngesokuthiya inyamazana.

40. Ukopha- yikuphuma igazi.

41. Ukuminza- yikudla kakhulu.

42. iyisela- libhiza.

43. Ukuqaleka- ukufa ubuye uvuke.

44. Ukukhwenyeza- yikuqula.

45. Ukuphangalala- yikufa.

46. Imvimbi- lizulu elina lichophelela.

47. Ukufula- yikuthatha amabele emasimini.

48. Ukusela- yikuthatha izithelo egangeni.

49. Umchithiso- umuthi ophiwa izinja ukuze zibe bukhali ekuzingeleni.

50. Umqhuqhumbo- indumba ephekwa ingavuthwa.

51. Umgwili- ikhomane eliphekwa lingavuthwa.

52. Isanuse- umuntu onuka abathakathi.

53. Ukwethesa- ukulungisa inkanda yomntwana.

54. Umkhwaphavula- ngumthando wokuqala ephahleni lwendlu.

55. Umthiya- yisihlalo/umqamelo wesigodo.

56. Umthwebebe- inyosi eziloluju olumnyama esezilesikhathi zingathatshwa.

57. Isibuya- okulengalane leziphala.

58. Imbozisamahlanga- lizulu elina ebusika.

59. Indlukula- ingowane eyenziwa ngesigogo lensiba, yandise ikuthwalwa yizangoma.

60. Indonsakusa- inkanyezi ebika ukusa.

61. Umfasimbi- intuthu ebonakala ebusika isenziwa yikutshisa kwelanga.

62. Umncatsha- ngamabele ayembelwa esibayeni.

63. Ingumbamazwi- yingubo enhle ayayigqokwa ngamanina.

64. Umdango- ligceke lapho okwakugiyela khona amabutho.

65. Isihlangu- lihawu lokusina.

66. Amanxusa- ngamajaha ayethunywa yinkosi ukuyabulala labo inkosi eyabe ithe kababulawe.

67. Amadotshi- amatshana okuklwebha umlilo.

68. Umunge – isikhala esingaphansi kwegula okuphuma khona umlaza.

69. Isikhupha- inyama ephekwa idliwe ngakusasa isiqanda.

70. Inkubalo- imithi edliwa ngabafelweyo.

71. Umfuma- amafutha okugcoba enziwa ngolaza.

72. Igumbi- ingosi yendlu, ikhona (corner).

73. Ikhaba- ngamabele angakakhahleli.

74. Iwisa- yinduku elesiduku esikhulu.

75. Isixhokolo- lugojwana olulembaxa ezimbili lokufuqa amahlahla nxa ubiya.

76. Idlelaphezulu- liganyana.

77. Amafu- ngamayezi.

78. ihlathi- ligusu.

79. Indlulamithi- yintundla.

80. Isiqhazo- yiluthi lokuhloma endlebeni zoklekliweyo ukuze zingavaleki.

Berbagi :